A'o fa'avavevave e le lalolagi lona suiga i malosiaga fa'afouina, o fa'ato'aga matagi i fafo (OWFs) ua avea ma poutu taua o le fausaga malosi. I le 2023, o le malosi faʻapipiʻiina o le malosi o le matagi i fafo na oʻo atu i le 117 GW, ma e faʻamoemoe e faʻaluaina i le 320 GW i le 2030. O le faʻalauteleina o loʻo iai nei o loʻo faʻatumauina i Europa (495 GW gafatia), Asia (292 GW), ma Amerika (200 GW), ae o le gafatia faʻapipiʻi i Aferika ma Oceania e maualalo ma 9. E o'o atu i le 2050, e fa'amoemoe e 15% o galuega fou o le savili i fafo o le a fa'aaogaina fa'avae fa'a'opeopea, ma fa'ateleina ai le fa'alauteleina o tuaoi tau atina'e i ogasami loloto. Ae ui i lea, o lenei suiga o le malosi e aumaia ai foʻi ni lamatiaga faʻalenatura taua. I le taimi o le fausiaina, faʻagaioiga, ma le faʻaaogaina o faʻatoʻaga matagi i fafo, e mafai ona latou faʻalavelaveina vaega eseese e pei o iʻa, invertebrates, seabirds, ma meaola o le gataifale, e aofia ai le faʻaleagaina o le pisa, suiga i le eletise eletise, suiga o nofoaga, ma faʻalavelave i auala faʻatau. Ae ui i lea, i le taimi lava e tasi, e mafai foi ona avea le fausaga o le uila o le matagi e avea ma "a'au faʻapitoa" e maua ai malutaga ma faʻaleleia ai ituaiga eseese o meaola i le lotoifale.
1. O faʻatoʻaga matagi i fafo e mafua ai faʻalavelave faʻapitoa i le tele o ituaiga, ma o tali e faʻaalia ai le maualuga maualuga i tulaga o ituaiga ma amioga.
Fa'ato'aga matagi i fafo (OWFs) e iai a'afiaga i ituaiga eseese e pei o manulele o le sami, mama, i'a, ma invertebrates i le taimi o le fausiaina, fa'agaioiga, ma le fa'agata. O tali a ituaiga eseese e matua ese lava. Mo se fa'ata'ita'iga, o manu fe'ai lele (e pei o gull, loons, ma gull-tolu-t'ed gulls) e maualuga lona 'alo'ese i uila afi, ma o latou amioga 'alo'ese e fa'atupula'ia i le si'itia o le tele o le turbine. Ae ui i lea, o nisi o meaola o le gataifale e pei o faʻamaufaʻailoga ma popoise e faʻaalia amioga faʻalatalata pe leai foi se faʻaalia o le aloese. O nisi ituaiga (e pei o manulele o le sami) e mafai ona lafoaʻi a latou faʻatoʻaga ma fafaga ona o le faʻalavelave faʻatoʻaga matagi, e mafua ai le faʻaitiitia o mea e maua i le lotoifale. O le tafetafea o le uaea taula e mafua mai i faatoaga savili opeopea e mafai foi ona faateleina ai le lamatiaga o le lavelavea o uaea, aemaise lava mo tafola tetele. O le faʻalauteleina o vai loloto i le lumanaʻi o le a faʻateleina ai lenei lamatiaga.
2. O fa'ato'aga matagi i fafo e suia ai le fausaga o mea'ai, fa'ateleina le 'ese'esega o ituaiga o meaola fa'apitonu'u ae fa'aitiitia fua fa'aitulagi.
O le fausaga o le uila afi e mafai ona avea o se "A'au faʻapitoa", e tosina mai ai meaola e fafaga faamama e pei o mussels ma barnacles, ma faʻaleleia ai le lavelave o le nofoaga i le lotoifale ma tosina mai ai iʻa, manulele ma mammals. Ae ui i lea, o lenei aafiaga o le "nutrient promotion" e masani lava ona faʻatapulaʻaina i le va o le turbine base, ae i le fua faʻaitulagi, e ono faʻaitiitia le gaosiga. Mo se fa'ata'ita'iga, o fa'ata'ita'iga o lo'o fa'aalia ai le fa'atupuina o le mussel lanumoana (Mytilus edulis) i totonu o le Sami i Matu e mafai ona fa'aititia le fua muamua e o'o atu i le 8% e ala i le fa'amama fafaga. E le gata i lea, o le matagi e suia ai le maualuga, faʻafefiloi i luga ma le toe tufatufaina atu o meaʻai, e ono oʻo atu ai i se faʻalavelave faʻafuaseʻi mai le phytoplankton i ituaiga maualuga maualuga.
3. O le pisapisao, fa'aeletonika ma fa'alavelave fa'afuase'i e aofia ai fa'alavelave tetele e tolu, ma o manulele ma meaola o le gataifale e sili ona maaleale ia i latou.
I le taimi o le fausiaina o fa'ato'aga matagi i fafo, o gaioiga a va'a ma galuega fa'aputu e mafai ona mafua ai fete'ena'iga ma feoti ai laumei, i'a, ma cetaceans. O le fa'ata'ita'iga e fa'atatau i taimi maualuga, o fa'ato'aga matagi ta'itasi e masani ona fetaui ma tafola tetele ta'itasi masina. O le aʻafiaga o faʻalavelave faʻafuaseʻi o manulele i le taimi o le taʻaloga e faʻatatau i le maualuga o le matagi (20 - 150 mita), ma o nisi o ituaiga e pei o le Eurasian Curlew (Numenius arquata), Black-tailed Gull (Larus crassirostris), ma Black-bellied Gull (Larus schistisagus) e faigofie ona faʻafeiloaʻi i luga o le tele o feoti. I Iapani, i se faʻataʻitaʻiga faʻapipiʻi faʻatoʻaga matagi, o le numera faʻaletausaga o manu felelei e sili atu i le 250. Pe a faʻatusatusa i le malosi o le matagi i luga o le eleele, e ui lava e leai ni mataupu o le oti o peʻa na faʻamauina mo le malosi o le matagi i fafo, o aʻafiaga e ono afaina ai le uaea ma le lua (e pei o le tuʻufaʻatasia ma mea fagota lafoai) e manaʻomia pea ona mataala.
4. E leai se fa'ata'atiaga o faiga fa'atatau ma le fa'aitiitia, ma e mana'omia ona fa'agasolo le fa'amaopoopo fa'ava-o-malo ma fetuutuuna'iga fa'aitulagi i ala tutusa e lua.
I le taimi nei, o le tele o suʻesuʻega (ESIA, EIA) e faʻavae i luga o le poloketi ma leai se faʻasalalauga faʻasalalau ma suʻesuʻega o aʻafiaga faʻaletino (CIA), lea e faʻatapulaʻa ai le malamalama i aʻafiaga i le tulaga o ituaiga-vaega-ecosystem. Mo se fa'ata'ita'iga, na'o le 36% o le 212 faiga fa'aitiitia o lo'o iai fa'amaoniga manino o le aoga. O nisi o itulagi i Europa ma Amerika i Matu ua suʻesuʻeina le tuʻufaʻatasia o le tele-poloketi CIA, e pei o le suʻesuʻega faʻaitulagi faʻapitoa na faia e le BOEM i luga o le Atlantic Outer Continental Shelf o le Iunaite Setete. Ae ui i lea, o loʻo feagai pea ma luʻitau e pei o le le lava o faʻamaumauga faʻavae ma le mataʻituina e le ogatasi. Ua fautuaina e le au tusitala le faʻalauiloaina o le fausiaina o faʻataʻitaʻiga faʻataʻitaʻiina, faʻataʻitaʻiga laʻititi laʻititi, ma fuafuaga faʻatonutonu faʻafetaui e ala i faʻasalalauga faʻasalalauga faʻavaomalo (e pei o le CBD poʻo le ICES e taʻitaʻia) ma polokalame faʻaitulagi mataʻituina o le siʻosiʻomaga (REMPs).
5. Fa'atekonolosi mata'ituina ua fa'atupuina e fa'aleleia ai le sa'o o le va'aiga i le va o le malosi o le matagi ma meaola eseese, ma e tatau ona tu'ufa'atasia i la'asaga uma o le taamilosaga o le olaga.
O auala masani e mata'ituina ai (e pei o su'esu'ega o va'a ma va'a) e taugata ma e a'afia i tulaga tau. Ae ui i lea, o auala faʻalauiloa e pei o le eDNA, mataʻituina leo, ata vitio i lalo o le sami (ROV / UAV) ma le faʻalauiloaina o le AI ua vave ona suia nisi o faʻamatalaga tusi lesona, e mafai ai ona mataʻituina pea manulele, iʻa, meaola ma meaola faʻalavelave. Mo se fa'ata'ita'iga, masini fa'akomepiuta masaga (Digital Twins) ua fa'atūina mo le fa'ata'ita'iina o feso'ota'iga i le va o le malosi o le savili ma le fa'anatura i lalo o tulaga ogaoga o le tau, e ui lava o lo'o i ai i le taimi nei talosaga o lo'o i ai i le tulaga su'esu'e. O tekinolosi eseese e fa'aoga i la'asaga eseese o le fausiaina, fa'agaioiga ma le fa'ate'aina. Afai e tu'ufa'atasia ma fa'ata'ita'iga mata'itu umi (e pei o le BACI framework), e fa'amoemoe e matua fa'aleleia atili le fa'atusatusaina ma le su'esu'eina o tali o meaola eseese i fua.
Frankstar ua leva ona tuuto i le tuʻuina atu o vaifofo mataʻituina o le sami, faʻatasi ai ma le faʻamaonia faʻapitoa i le gaosiga, tuʻufaʻatasia, faʻapipiʻiina, ma le tausiga oMetOcean boys.
A'o fa'aauau pea ona fa'alauteleina le malosi o le matagi mai fafo i le lalolagi atoa,Frankstaro lo'o fa'aaogaina lona poto masani e lagolago ai le mata'ituina o le si'osi'omaga mo fa'ato'aga matagi i fafo ma meaola o le gataifale. E ala i le tu'ufa'atasia o tekonolosi fa'aonaponei ma fa'ata'ita'iga ua fa'amaonia i fanua, ua naunau ai Frankstar e saofagā i le atina'e gafataulimaina o le malosi fa'afouina o le sami ma le puipuiga o meaola o le sami.
Taimi meli: Sep-08-2025